top of page

Anafilaksi Nedir ? 

anaflaksi.jpg

Anafilaksi, vücudun aşırı duyarlılık veya aşırı reaksiyon göstermesi sonucu gelişen ciddi bir alerjik reaksiyondur. Bu reaksiyon, vücudun bir alerjene karşı aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkar. Alerjenler, genellikle yiyecekler, böcek sokmaları, ilaçlar veya diğer maddeler olabilir. Anafilaksi, hızla gelişen ve potansiyel olarak hayatı tehdit eden bir tıbbi acil durumdur.

Anafilaksi, vücudun birden fazla sistemi etkileyebilir, bu nedenle semptomlar çok çeşitli olabilir. Genellikle, anafilaksi semptomları şunları içerebilir:

  1. Ciltte kızarıklık, kaşıntı, döküntüler veya ürtiker (kurdeşen).

  2. Yüz, dudaklar ve gözlerde şişme.

  3. Solunum güçlüğü, hırıltılı solunum veya boğazda daralma hissi.

  4. Mide bulantısı, kusma veya ishal.

  5. Kalp çarpıntısı veya düzensiz kalp atışları.

  6. Kan basıncında düşüş.

  7. Bilinç kaybı veya bayılma.

Anafilaksi, hızla ilerleyebilir ve teşhis edilip tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Bu nedenle, anafilaktik reaksiyon şüphesi durumunda derhal tıbbi yardım almak kritik öneme sahiptir. Anafilaksi tedavisinde genellikle epinefrin (adrenalin) enjeksiyonu ilk tercih edilen tedavi yöntemidir. Ayrıca, antihistaminikler ve kortikosteroidler gibi ilaçlar da kullanılabilir.

Anafilaksi riski taşıyan kişiler, alerjenlere karşı hassasiyetlerini bilerek ve bu alerjenlerden kaçınarak bu tür reaksiyonların riskini azaltabilirler. Ayrıca, anafilaksiyi tanımak, erken teşhis ve tedaviyle ölümcül sonuçları önlemeye yardımcı olabilir.

Anafilaksi Nedenleri ve Tetikleyicileri

  1. Yiyecek Alerjenleri:

    • Fındık (özellikle yer fıstığı, badem, fındık, ceviz, fındık, kaju)

    • Deniz ürünleri (balık, karides, midye, istiridye)

    • Süt ürünleri

    • Yumurta

    • Soya

    • Buğday

    • Gluten

    • Çilek, kivi, muz gibi meyveler

    • Soğan, sarımsak gibi sebzeler

  2. Böcek Sokmaları ve Isırmaları:

    • Arı sokmaları

    • Eşek arısı sokmaları

    • Ateş karıncası sokmaları

    • Yaban arıları ve akrep ısırıkları

  3. İlaçlar:

    • Antibiyotikler (örneğin, penisilin ve sülfonamidler)

    • Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ) (örneğin, ibuprofen)

    • Aspirin

  4. Lateks:

    • Lateks ürünleri, özellikle lateks eldivenleri

  5. Bitkiler ve Çiçekler:

    • Polen alerjisi

    • Bitki dokusu veya özleri (örneğin, zehirli sarmaşık)

  6. Evcil Hayvan Tüyleri:

    • Kediler ve köpekler gibi evcil hayvanlara karşı alerji

  7. Hava Kirliliği ve Kimyasal Maddeler:

    • Hava kirliliği, özellikle ozon

    • Kimyasal maddelere maruz kalma (örneğin, böcek ilaçları, temizlik maddeleri)

  8. Diğer Alerjenler:

    • İncir arıları veya diğer böcekler

    • Toprak, toz veya küf mantarı sporları

  9. Aşılar:

    • Nadiren, bazı aşılar anafilaksiyi tetikleyebilir.

Anafilaksi tetikleyicileri, kişinin özgeçmişi, yaş, genetik faktörler ve kişisel hassasiyeti gibi birçok etkene bağlı olarak farklılık gösterebilir. Ayrıca, bazı kişiler birden çok alerjen veya tetikleyici ile reaksiyon gösterebilir. Anafilaksi riski taşıyan kişiler, tetikleyicileri ve alerjenleri tanıyarak ve bu tetikleyicilerden kaçınarak riski azaltabilirler. Ayrıca, epinefrin (adrenalin) taşıma ve anafilaksiyi nasıl tanıyacaklarını öğrenme konusunda eğitim almalıdırlar.

Anafilaksi Belirtileri ve Semptomları

  1. Cilt Belirtileri:

    • Kaşıntı veya ürtiker (kurdeşen)

    • Ciltte kızarıklık

    • Deride şişlik veya ödem, özellikle yüz, dudaklar, gözler ve dil bölgelerinde

    • Soğuk terleme veya terlemenin artması

  2. Solunum Sistemi Belirtileri:

    • Nefes darlığı

    • Hırıltılı solunum veya wheezing sesi

    • Boğazda daralma hissi

    • Öksürük veya boğaz kaşıntısı

  3. Sindirim Sistemi Belirtileri:

    • Mide bulantısı veya kusma

    • İshal

    • Karın ağrısı veya kramp

  4. Kardiyovasküler Belirtiler:

    • Düşük kan basıncı

    • Bayılma, sersemlik veya bilinç kaybı

    • Hızlı veya düzensiz kalp atışları

  5. Genel Belirtiler:

    • Şiddetli anksiyete veya endişe

    • Baş ağrısı

    • İşitme veya görme bozuklukları

Anafilaksi belirtileri genellikle hızla kötüleşir ve birkaç dakika içinde zirveye ulaşabilir. Belirtiler şiddetli olabilir ve kişi hayati tehlikede olabilir. Bu nedenle anafilaksi belirtileri fark edildiğinde derhal tıbbi yardım alınmalıdır. Anafilaksi tedavisi genellikle epinefrin (adrenalin) enjeksiyonu ile başlar ve bu tedavi acil tıbbi müdahale gerektirir.

Epinefrin, cilt, solunum ve dolaşım sistemlerindeki semptomları hızla kontrol altına alabilir. Ancak, anafilaksinin tedavi edilmesi gereklidir ve epinefrin, sadece semptomları hafifletmek için kullanılan bir ilaçtır. Anafilaksi teşhisi konulduktan sonra doktor, nedenleri belirlemek ve gelecekteki reaksiyonları önlemek için ileri testler yapabilir. Ayrıca, anafilaksi riski taşıyan kişilere epinefrin otomatik enjektör taşıma ve alerjenlere karşı dikkatli olma konusunda öğüt verilir.

Anafilaksi Tedavisi ve İlaçları

Anafilaksi tedavisi hızlı ve etkili bir müdahale gerektirir. Tedavi, semptomların kontrol altına alınmasını, hayati işlevlerin korunmasını ve anafilaktik reaksiyonun ilerlemesini engellemeyi amaçlar. İşte anafilaksi tedavisinin ana bileşenleri ve kullanılan ilaçlar:

  1. Epinefrin (Adrenalin) Enjeksiyonu:

    • Epinefrin, anafilaksi tedavisinin temel ilacıdır. Hızla kas içine (genellikle uyluk) enjekte edilir.

    • Epinefrin, cilt, solunum ve dolaşım semptomlarını hızla kontrol altına alır. Kan basıncını artırır, solunumu rahatlatır ve ödem ve kaşıntıyı azaltır.

    • Epinefrin otomatik enjektör cihazları, reçete ile alınabilir ve taşınması kolaydır.

    • Anafilaksi belirtileri görüldüğünde, derhal epinefrin enjeksiyonu yapılmalıdır. İkinci bir enjeksiyon gerekebilir, bu nedenle tıbbi rehberliğe uygun şekilde kullanılmalıdır.

  2. Antihistaminikler:

    • Antihistaminikler, alerji semptomlarını hafifletebilir ve kaşıntı, ürtiker ve cilt reaksiyonları gibi semptomları azaltabilir. Örnek olarak, difenhidramin (Benadryl) kullanılabilir.

  3. Kortikosteroidler:

    • Kortikosteroidler, enflamasyonu azaltabilir ve anafilaktik reaksiyonun tekrarlamasını önlemeye yardımcı olabilir. Genellikle prednizon gibi ilaçlar kullanılır.

  4. Solunum Destek:

    • Anafilaksi nedeniyle nefes darlığı yaşayan kişilere oksijen verilebilir. Hırıltılı solunum semptomlarını hafifletmek için inhalerler (bronkodilatörler) kullanılabilir.

  5. İv Sıvılar:

    • Anafilaksiye bağlı düşük kan basıncını düzeltmek için intravenöz (IV) sıvılar verilebilir.
       

Tedavi, hastanın durumuna bağlı olarak hastanede yatış gerektirebilir, özellikle tekrarlayan epinefrin enjeksiyonları gerektiren veya ciddi solunum sıkıntısı yaşayan kişiler için. Anafilaksi tedavisi, acil tıbbi yardım gerektiren bir durumdur ve geciktirilmemelidir.

Anafilaksi riski taşıyan kişilere, epinefrin otomatik enjektörünün nasıl kullanılacağını öğrenmeleri ve her zaman yanlarında taşımaları önerilir. Ayrıca, tetikleyici faktörlerden kaçınma ve alerjenlere karşı dikkatli olma da önemlidir. Anafilaksi teşhisi konulan kişilerin, tedavi planları ve acil müdahale prosedürleri hakkında doktorları veya sağlık profesyonelleri ile işbirliği yapmaları önemlidir.

bottom of page