top of page

Akromegali Nedir?

Akromegali, endokrin bir hastalık olan büyüme hormonu (GH) fazlası nedeniyle vücudun aşırı büyüdüğü ve şekil değiştirdiği nadir bir rahatsızlıktır. Bu durum, büyüme hormonu salınımının aşırı olduğu bir hormon bozukluğundan kaynaklanır ve genellikle ergenlik sonrası veya yetişkinlik döneminde başlar. Akromegali, vücudun kemik, dokular ve iç organlarının aşırı büyümesine yol açar.

Akromegali, genellikle hipofiz bezi adı verilen beyindeki küçük bir bezin, yani hipofiz adenomasının büyümesi sonucu ortaya çıkar. Hipofiz bezinin aşırı büyümesi, büyüme hormonu üretimini artırır. Bu fazla büyüme hormonu, karaciğerde insülin benzeri büyüme faktörü (IGF-1) üretimini uyarır. IGF-1, vücuttaki hücrelerin büyümesini ve bölünmesini kontrol eden bir faktördür. Akromegaliye yol açan bu süreç, aşağıdaki belirtilere neden olur:

08e29d2efdb9c12715943c68c043dadcfbf58685.jpg

  1. El ve Ayak Büyümesi: Parmaklar, el ve ayak kemikleri genişler ve kalınlaşır. Bu durum, eldiven ve ayakkabıların büyümesine neden olabilir.

  2. Yüz Değişiklikleri: Yüzde ve çenede büyüme, gözlüklerin dar gelmesine ve diş bozukluklarına yol açabilir. Kişinin yüz hatları kalınlaşır.

  3. Baş Ağrısı: Hipofiz bezinin büyümesi baş ağrısına neden olabilir.

  4. Eklemlerde Ağrı: Eklemlerde ve kaslarda ağrı ve sertlik hissi görülebilir.

  5. Ses Değişiklikleri: Ses kısıklaşabilir ve daha kalın bir ton alabilir.

  6. Cilt Değişiklikleri: Cilt kalınlaşabilir ve terleme artabilir.

  7. İç Organ Büyümesi: Akromegali, iç organlarda da büyümeye yol açabilir, bu da ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
     

Akromegali, teşhis ve tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir, bu nedenle erken teşhis ve tedavi önemlidir. Tedavi seçenekleri arasında cerrahi müdahale (hipofiz adenomasının çıkarılması), ilaçlar (büyüme hormonu düzenleyicileri) ve radyoterapi bulunur. Tedavi sonrası hastaların yaşam kalitesi genellikle iyileşir, ancak takip edilmesi gereken bir kronik durumdur.

Akromegali, nadir görülen bir hastalık olmasına rağmen, belirtileri ve sonuçları ciddi olabilir. Bu nedenle, kişiler bu rahatsızlığın belirtilerini fark ederlerse, bir sağlık profesyoneline danışmalıdır.

Akromegali Belirtileri ve Semptomları

  1. El ve Ayak Değişiklikleri:

    • Parmaklar, eller ve ayaklar büyür, kalınlaşır ve şekil değiştirir. Bu, eldiven ve ayakkabıların büyümesine neden olabilir.

  2. Yüz Değişiklikleri:

    • Yüz kemikleri büyür ve yüz hatları kalınlaşır. Gözlükler dar gelmeye başlayabilir. Kişinin çenesi genişler.

  3. Diş Problemleri:

    • Dişler arasında boşluklar oluşabilir ve çene yapısı değişebilir.

  4. Konuşma ve Ses Değişiklikleri:

    • Ses kısıklaşabilir ve daha kalın bir ton alabilir.

  5. Yutma Sorunları:

    • Büyümüş dil ve çene nedeniyle yutma güçlüğü yaşanabilir.

  6. Baş Ağrısı:

    • Hipofiz bezinin büyümesi, baş ağrılarına yol açabilir.

  7. Görme Problemleri:

    • Hipofiz bezinin büyümesi, gözlerin optik sinirlerine baskı yapabilir ve görme sorunlarına neden olabilir.

  8. Eklem Ağrıları:

    • Eklemlerde ağrı ve sertlik hissi yaşanabilir.

  9. Cilt Değişiklikleri:

    • Cilt kalınlaşabilir ve terleme artabilir.

  10. İç Organ Büyümesi:

    • Akromegali, iç organlarda da büyümeye neden olabilir. Bu, kalp, akciğerler ve diğer iç organlarda sorunlara yol açabilir.

  11. Şeker Hastalığı (Diyabet):

    • Akromegali, insülin direncine yol açabilir ve diyabet gelişme riskini artırabilir.

  12. Uykusuzluk ve Uyku Apnesi:

    • Büyümüş dokular solunum yollarını tıkayabilir, bu da uyku apnesi ve uykusuzluğa yol açabilir.

  13. Aşırı Terleme:

    • Terleme miktarı artabilir.

Akromegali, belirtileri yavaşça gelişebilir ve sıklıkla teşhis edilmesi uzun bir süre alabilir. Tedavi edilmezse, bu durum ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Erken teşhis ve tedavi, belirtilerin iyileştirilmesine ve hastalığın ilerlemesinin durdurulmasına yardımcı olabilir. Eğer yukarıda listelenen belirtileri fark ederseniz, bir sağlık profesyoneline danışmanız önemlidir.

Akromegali Nedenleri ve Patofizyolojisi

Akromegali, hipofiz bezinin büyümesi veya büyüme hormonu (GH) salgılanmasının artması nedeniyle oluşur. Temel neden, büyüme hormonu düzenleyen mekanizmaların bozulmasıdır. İşte akromegali nedenleri ve patofizyolojisi:

  1. Hipofiz Adenoması: En yaygın akromegali nedeni, hipofiz bezindeki adenom adı verilen benign (iyi huylu) tümörlerdir. Bu tümörler, hipofiz bezinin fazla büyümesine neden olur ve bu durum büyüme hormonunun aşırı salgılanmasına yol açar.

  2. GH Salgısının Artması: Hipofiz adenoması, büyüme hormonu salınımını artırır. Normalde büyüme hormonu, büyüme ve doku onarımı için gereken ölçülü miktarda salgılanır. Ancak hipofiz adenoması varsa, bu düzenleme bozulur.

  3. Büyüme Hormonu ve IGF-1: Büyüme hormonu, karaciğerde insülin benzeri büyüme faktörü-1 (IGF-1) üretimini uyarır. IGF-1, hücre büyümesini ve bölünmesini düzenler. Bu, aşırı büyümenin temel mekanizmasını oluşturur.

  4. Büyüme Hormonu ve Dokuların Etkisi: Aşırı büyüme hormonu ve IGF-1, kemikler, dokular ve iç organlar üzerinde etkilidir. Bu nedenle akromegali, vücudun çeşitli bölgelerinde aşırı büyüme ve değişikliklere neden olabilir.

  5. Genetik Faktörler: Bazı nadir genetik sendromlar, hipofiz bezinin büyümesine yatkınlığı artırabilir ve akromegali riskini artırabilir.

  6. İdiyopatik Akromegali: Bazı olgularda nedeni tam olarak anlaşılamayan "idiyopatik akromegali" denilen durumlar görülebilir. Bu durumlarda hipofiz bezinde belirgin bir tümör bulunmaz.

Akromegali, büyüme hormonunun aşırı salgılanmasının sonucunda kemiklerin kalınlaşmasına, yüz hatlarının değişmesine, iç organların büyümesine ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Tedavi seçenekleri arasında cerrahi müdahale (hipofiz adenomasının çıkarılması), ilaçlar (büyüme hormonu düzenleyicileri) ve radyoterapi bulunur. Bu tedavi yöntemleri, büyüme hormonu salınımını kontrol altına almayı ve belirtileri hafifletmeyi amaçlar. Akromegali teşhisi konmuş bir kişi, uzman bir sağlık profesyoneli tarafından düzenli olarak izlenmelidir.

Akromegali Tedavisi ve İlaçları

Akromegali tedavisi, büyüme hormonu fazlasını kontrol altına almayı, belirtileri hafifletmeyi ve komplikasyonları önlemeyi amaçlar. Tedavi seçenekleri hastanın durumuna ve büyüme hormonu seviyelerine bağlı olarak değişebilir. İşte akromegali tedavi seçenekleri ve kullanılan ilaçlar:

akromegali-nedir-jpeg-CvNR.webp

  1. Cerrahi Müdahale (Transsfenoidal Hipofizektomi):

    • En yaygın akromegali tedavi yöntemi, hipofiz bezindeki adenomanın (tümör) cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Bu işlem, burun yoluyla veya şakaklardan küçük bir kesi ile yapılabilir. Hipofiz bezinin tümörden arındırılması, büyüme hormonu seviyelerini normale döndürebilir.

  2. İlaç Tedavisi:

    • Cerrahi müdahale sonrası büyüme hormonu seviyeleri hala yüksekse veya cerrahi yapılamayacak durumlarda ilaç tedavisi kullanılır.

    • Somatostatin Analogları: Örneğin octreotide ve lanreotide, büyüme hormonu salınımını azaltır ve IGF-1 düzeylerini kontrol altına alır.

    • Dopamin Agonistleri: Özellikle bromokriptin, büyüme hormonu seviyelerini düşürebilir.

    • GH Reseptör Antagonistleri: Pegvisomant, büyüme hormonunun etkisini azaltır ve belirtileri hafifletir.

  3. Radyoterapi:

    • Cerrahi ve ilaç tedavilerine yanıt vermeyen veya uygulanamayan vakalarda radyoterapi düşünülebilir. Radyoterapi, hipofiz bezinin hedeflenerek büyüme hormonu salınımını azaltmayı amaçlar. Ancak etkisi uzun bir süre sonra ortaya çıkabilir.

  4. Düzenli İzlem:

    • Tedavi sonrası düzenli izleme, büyüme hormonu seviyelerinin kontrol edilmesi ve tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesi için önemlidir.

Tedavi sonrası belirtiler genellikle hafifler ve komplikasyon riski azalır. Ancak akromegali kronik bir durum olduğundan, düzenli takip ve tedavi gerekebilir. Tedavi, hastanın durumuna, tümörün büyüklüğüne, yaşına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak kişiselleştirilir. Hastaların tedaviyi düzenli ve disiplinli bir şekilde takip etmeleri önemlidir. Ayrıca, cerrahi sonrası veya ilaç tedavisi sırasında ortaya çıkabilecek yan etkiler hakkında doktorlarına danışmalıdırlar.

bottom of page